Author: ایمان نظری

پیش‌نوشت: این مطلب، الهام گرفته از نوشته‌ی دیگریست. نسخه‌ی اصلی و مفصل‌تر در New York Times (حدود ۹۰۰۰ کلمه انگلیسی)

همانطور که می‌دانید اینترنت توسط تعدادی محقق که از دولت آمریکا برای تحقیقاتشان سرمایه جذب می‌کردند توسعه پیدا کرد تا این امکان را فراهم کند که دو کامپیوتر بتوانند ارتباطی بدون نقص با هم داشته باشند. به سنت معمول کارهای اکادمیک، پس از حدود بیست سال نتایج این تحقیقات در قالب یک پروتکل استاندارد منتشر شد تا همه بتوانند به رایگان از آن استفاده کنند. مشابه همین اتفاق برای پروتکل‌های ارتباطی ایمیل (POP, IMAP, SMTP) هم رخ داد و هرکسی می‌توانست بدون اینکه ریالی به سازندگان این پروتکل بپردازد، از امکاناتی که اون‌ها ایجاد کرده بودند در بستر اینترنت ( که اون هم پروتکل مشابهی بود) استفاده کند. GPS هم کمابیش به همین شکل به دست عموم مردم رسید. (قبل از انتشار، توسط ارتش آمریکا توسعه و استفاده می‌شد.)

ویزگی مشترک همه‌ی این پروتکل‌ها این بود که کسی مالک این پروتکل و محتویات داخل آن نبود و کسی همه‌ی اطلاعات رو نداشت. (یا نمی‌توانست داشته باشد.) طبیعتا مالک هر اطلاعاتی، کسی بود که ان را تولید کرده بود. لایه‌ی اول تکنولوژی‌هایی که در آن سال‌ها توسعه داده شد عموما این ویژگی مشترک را داشتند. طبعا نقاط خالی‌ای هم در این پروتکل‌ها پیدا می‌شد. برای مثال، نحوه‌ی ارسال و دریافت نامه مشخص بود، اما مکانیزمی برای ارسال و دریافت پول وجود نداشت. یا مکانیزم مشخصی برای تعیین هویت افراد و مشخص کردن ارتباطات افراد تعیین نشده بود. به دلیل همین کم و کاستی‌ها، در لایه‌ی دوم این تکنولوژی‌ها، شرکت‌های خصوصی، سرویس‌هایی را بر روی همین پروتکل‌ها سوار کردند تا بتوانند این ضعف را جبران کنند. مانند فیسبوک و اینستاگرام که عملا به شناسنامه‌ی آنلاین افراد تبدیل شده و شما حتما در سایت‌های مختلف گزینه‌ی Sign in with Facebook رو مشاهده کرده‌اید. همچنین بانک‌ها و موسسات مالی کار پرداخت‌های مالی را روی لایه‌ی قبلی سوار کردند.

خانه‌ی اجاره‌ای

همانطور که گفتیم، در وب، هیچکس صاحب کل صفحات وب نیست. شما اگر صفحه‌ای داشته باشید، صاحب آن هستید اما کسی نیست که بتواند به شما اعمال زور و مطالب شما را ممیزی یا کنترل کند. (فرض کنید اینجا سوئیس است.) همچنین قوانین جاری در پروتوکل به راحتی قابل تغییر نیستند و حتی اگر باشند، افرادی که این حق را دارند، کاملا متکثر هستند و قدرت‌های تقریبا برابری دارند. اما در سرویس‌هایی مانند فیسبوک، مالک محتواهایی که شما در ان ساخته‌اید، فیسبوک است و می‌تواند محتواهای شما را به دلخواه خودش کنترل کند. شما هم نمی‌توانید این محتواهایی که در آن تولید کردید را به راحتی از این شبکه به شبکه‌ی اجتماعی دیگری منتقل کنید. ضمنا قدرت مطلقه‌ی تغییر در این سرویس در دستان مالکان آن است. این قدرت مطلقه، این امکان را هم برای فیسبوک ایجاد می‌کند که بدون مشاوره با افراد، اطلاعات آن‌ها را به آژانس‌های تبلیغاتی بفروشد و از آن‌ها کسب درآمد کند. طبیعتا این شرکت‌ها هم همه‌ی تلاش خود را می‌کنند تا بتوانند حداکثر درآمد ممکن را از ما کسب کنند و در این مسیر از درگیر کردن بیش از حد شما با هر مطلبی (هرچند که بی‌فایده باشد یا حتی دروغ) ابایی ندارند. دیده‌ایم که در نتیجه‌ی آن حتی بر سرنوشت کشورها هم با تغییر مسیر انتخابات‌ها تاثیر (عموما منفی) گذاشته‌اند.

فرض کنید اگر قرار بود همان GPS را شرکت‌های خصوصی ارائه دهند، ابتدا باید سال‌ها شاهد جنگ شرکت‌های مختلف برای ارائه‌ی سرویس دقیق‌تر و به صرفه‌تر می‌بودیم و درنهایت که به قول نسیم طالب در این کرانستان یک بازیگر بزرگ باقی‌ماند، همه از او سرویس می‌گرفتیم. تا اینجا همه چیز خوب است اما بعد از مدتی که همه‌ی اطلاعات شخصی ما توسط این شرکت خصوصی ضبط و ذخیره شد باید منتظر تبلیغات‌های بر پایه مکان حضورمان می‌بودیم و چاره‌ای هم نداشتیم که از همین سرویس استفاده کنیم چون شرکت‌های رقیب به دلیل عقب ماندگی چند ساله، توان رقابت با بازیگر بزرگ را ندارند.

به عقب برمی‌گردیم؟

حال چرا این دو لایه با این تفاوت‌های اساسی ایجاد شدند؟ اگر مشکلاتی یا فرصت‌هایی باعث ایجاد سرویس‌ها به جای پروتکل‌ها شدند، ما چگونه انتظار داریم بتوانیم قدمی رو به عقب برداریم؟

گفته می‌شود دو عامل اساسی در این روند تاثیر گذار بوده.

۱- زمانی که لایه‌ی اول این تکنولوژی‌ها در حال توسعه بود، چندان حوزه‌ی جذاب و پر سر و صدایی نبود و افرادی که در آن حضور داشتند، عموما دانشمندان و علاقه‌مندانی بودند که انگیزه‌ی اصلی آن‌ها یا کارهای مطالعاتی بوده یا حداقل سرمایه‌ی چندانی در این حوزه وجود نداشت که برای آن حرص داشته باشند. اما در سال‌های حدود ۲۰۰۰ میلادی که سرویس‌های لایه‌ی دوم در حال توسعه بودند، سرمایه‌گذاران با طمع رفتن ره چند ساله در یک شب، میلیون‌ها دلار به شرکت‌های داخل گاراژی تزریق می‌کردند، حتی قبل از داشتن محصولی. در این شرایط، برای جوابگو بودن به سرمایه‌گذارها، توسعه دهندگان نمی‌توانستند حاصل تلاش‌های خود را به رایگان در اختیار دیگران قرار دهند.

۲- فرض کنیم که در سال ۲۰۰۰ هستیم و می‌خواهیم شبکه‌ای مانند اینستاگرام را توسعه دهیم. در این صورت نیاز داریم که بتوانیم عکس‌های کاربران را در دیتابیس‌های خود ذخیره کنیم. انجام اینکار نیازمند ده‌ها هزار سرور و البته تلاش شبانه‌روزی متخصصان حرفه‌ای این حوزه است و برای پرداخت این هزینه‌ها، چاره‌ای نیست جز این که تبلیغاتی هم در بین عکس‌ها نمایش داده شود. و اگر راهی هست که بتوان افراد را بیشتر با این سرویس درگیر کرد که چه بهتر. در نتیجه بازهم می‌رسیم به همان شرکت سیاه هیولایی که از آن می‌ترسیدیم.

خوب برای اینکه بر این مشکل فارغ شویم، عموم راه حل‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. گروه اول که انتظار دارند دولت‌ها بتوانند با اعمال فشار و وضع قوانین شرکت‌ها را به استفاده‌ی اخلاقی‌تر از امکاناتی که در دست دارند مجاب کنند. همه می‌دانیم که دولت‌ها اولا کندتر و کودن‌تر از آن هستند که بتوانند در مقابل مشکلات روزافزون این تکنولوژی‌ها تصمیمات درست بگیرند. دوما اگر بتوانند هم گاها قدرت این شرکت‌ها از قدرت دولت‌ها بیشتر می‌شود. گروه دوم هم سعی می‌کنند با توصیه‌ی مردم به زندگی پرهیزکارانه‌تر ان‌ها را از (خوبی‌ها و بدی‌های توامان) تکنولوژی دور کنند. که می‌دانیم هم مردم به راحتی گامی که به جلو برداشته‌اند را عقب‌گرد نمی‌کنند.

گفتیم که می‌توانیم این تکنولوژی‌ها را به دولایه‌ی پروتکل‌های پایه (مانند وب، ایمیل، ارسال فایل و…) و سرویس‌هایی که بر آنان سوار هستند (مانند گوگل، فیسبوک، تویتر، اینستاگرام و…) تقسیم کنیم. یک راه حل پیشنهادی برای کم کردن شر این سرویس‌ها این است که پروتکل‌های جدیدی توسعه دهیم تا نیازهایی که باعث ایجاد آن سرویس‌ها شده بودند، رفع شوند. برای مثال اگر نداشتن مکانیزم مشخصی برای تعیین هویت افراد باعث ایجاد اینستاگرام شده، پروتکل تعیین هویت بسازیم. در این صورت هر شخص، مالک هویتی است که در طی زمان برای خودش ساخته است و لزومی به پای‌بندی به شبکه‌ای که برایش اطلاعات مناسبی نشان نمی‌دهد ندارد.

تغییر پارادایم

اکنون می‌رسیم به بیتکوین که از نظر متخصصان این حوزه، توانسته هر دو مشکل مالی و فنی که در بالا گفته شد را حل کند. بیت‌کوین خود را در ابتدا روشی برای انتقال پول بدون واسطه معرفی کرد. هرچند که شاید خود بیت‌کوین به عنوان یک cryptocurrency نتواند سال‌های زیادی دوام بیاورد، اما راه حلی که توانست برای این دو مشکل پیشنهاد کند، مسیر زندگی بشریت را تغییر خواهد داد.

بیت‌کوین توانست با کمک الگوریتم‌های پیچیده‌ی رمزنگاری و محاسبات سنگین ریاضی، نیاز به دیتابیس مرکزی را در این نوع سرویس‌ها از بین ببرد. در عوض آن دیتابیس مرکزی همیشگی، اطلاعات به صورت رمزنگاری شده، در بین گستره‌ی وسیعی از کامپیوترهای شبکه، پراکنده شده اند (بلاک چین) و از ظرفیت آن‌ها برای ذخیره‌ی اطلاعات و انجام محاسبات استفاده می‌شود. در نتیجه‌ی این تغییر، هزینه‌ی نگه‌داری از سرویس‌هایی مانند بیتکوین، (بلاک چین‌ها) به صفر می‌رسد و حتی می‌توان گفت که پس از عرضه شدن این محصول، به مانند سایر پروتکل‌ها، این فرزند از والدین آن مستقل می‌شود و بدون کمک آن‌ها می‌تواند زنده بماند و حتی رشد کند. به عبارتی دیگر، سازندگان آن، کاملا در شرایط مساوی با دیگر بازیگران این عرصه قرار می‌گیرند و نمی‌توانند ادعای مالکیت این پروتکل و اطلاعات داخل آن را داشته باشند. همانطور که پس از عرضه‌ی بیت‌کوین، شرکتی مانند «بیتکوین و برادران» وجود نداشت که ادعای مالکیت بر آن را داشته باشد.

ولی قطعا راه‌اندازی و توسعه‌ی این پروتکل‌ها هزینه دارد و کمتر کسی پیدا می‌شود که محض رضای خدا چنین خدمتی به مردم ارائه کند. روش سنتی برای تامین مالی به این شکل است که در ازای فروش قسمتی از سهام شرکت، منابع مالی به شرکت تزریق می‌شده. حالا به به شکل حصوصی (PE) یا به صورت فروش عمومی در بازار سرمایه (IPO). اما از انجا که قرار نیست مالکیتی بر این پروتکل تعریف شود، روش جایگزین دیگری برای آن تعریف شد. ICO

Initial Coin Offering

در این روش، قبل از اینکه پروتکل نهایی شود و افراد بتوانند از آن استفاده کنند، توکن یا وجه رایج آن پروتکل (برای مثال بیتکوین، اِتِر یا گرام) را به فروش می‌رسانند. به این ترتیب هزینه‌های توسعه‌ی محصول پوشش داده می‌شود. همچنین رسم بر این است که توسعه دهندگان، قسمت اعظم سهم خود را، به جای وجه نقد، به صورت همان وجه رایج پروتکل دریافت کنند تا به قول نسیم طالب پای آن‌ها هم در موفقیت آن گیر باشد. به همین دلیل از همان ابتدا مقدار مشخصی از آن توکن را برای توسعه دهندگان ذخیره می‌کنند.

پروتکل در برابر سرویس

حال اگر فرض کنیم بتوانیم برای یکی از این سرویس‌های انحصار طلب، جایگزینی پیدا کنیم، چگونه این پروتکل می‌تواند با سرویسی که از قبل مشتریان خود را بدست آورده، مقاومت کند؟

حتما تا الان با اسنپ و تپسی آشنا شده‌اید. هر کدام مشتریان و رانندگان مربوط به خودشان را دارند و عموما مشتریان آن‌ها (چه رانندگان و چه مسافران) به راحتی نمی‌توانند از این دو اپلیکیشن به رقبای دیگری مهاجرت کنند. زیرا که رقبای آن‌ها، رانندگان و مسافران کافی را برای اینکه بتواند پاسخگوی نیاز مشتریانش باشد را ندارد. در نتیجه کنار زدن این دو رقیب در عرصه عملا غیر ممکن شده است.

حال فرض کنید پروتکلی داریم تا هرکس بتواند در آن اعلام نیاز به راننده برای رفتن به مقصدی را مشخص کند. (رقیبی برای اسنپ و تپسی) در این شرایط اپلیکیشن‌های مختلفی برای ارسال و دریافت درخواست در این پروتکل به وجود می‌آیند. همانطور که بروزِرهای متفاوتی مانند کروم و فایریفاکس برای استفاده از وب پدید آمد. همچنین شرکت‌های خصوصی مختلف می‌توانند سیستم‌های قیمت‌گذاری خود را در سیستم فعال کنند تا به محض این که یک مسافر درخواست سفر خود را ارسال می‌کند، با قیمت‌های مختلفِ شرکت‌های مختلف مواجه شود.

اما وقتی سرویس‌های سابق قبلا توانسته‌اند رانندگان و مسافران زیادی را جذب کنند، چطور می‌توان افراد را به استفاده از این پروتکل جدید ترغیب کرد؟ باز هم بیتکوین چاره‌ی کار را دیده بود. گفتیم که بیت‌کوین ذخیره و پردازش اطلاعات را بر عهده‌ی کاربران آن می‌گذارد. کاربران برای انجام این‌کار از پروتکل جایزه می‌گیرند. (پس از هر محاسبه در شبکه، مقداری بیت‌کوین تولید می‌گردد تا به افرادی که برای آن زحمت کشیده‌اند تعلق بگیرد.) همچنین بیتکوین این امکان را هم اضافه کرده که اگر تعداد افرادی که وظیفه‌ی نگه‌داری پروتکل را بر عهده دارند، کم باشد، مقدار بیشتری جایزه به آن‌ها تعلق بگیرد. با این تفسیر، انگیزه‌ای برای رانندگان ایجاد می‌کند تا در همان روزهای اول که افراد کمتری در آن حضور دارند، به آن بپیوندند. همچنین به دلیل نادر بودن این توکن‌ها و تولید کم آن‌ها در شبکه، ارزش آن‌ها روز به روز بیشتر می‌شود و افرادی که زودتر از بفیه بتوانند به این پروتکل کمک کند، جایزه‌ی بیشتر در زمان دریافت می‌کنند.

در این شرایط، هزینه‌ی انتقال از ارائه‌دهنده‌ای به ارائه‌دهنده‌ی دیگر برای مشتریان بسیار کمتر می‌شود. زیرا به راحتی می‌توانند با یک کلیک ارائه‌دهنده‌ی دیگری را انتخاب کند. همچنین مشتریان هرجا که باشند، امتیازات و سابقه‌ی سفرهای خود را همراه دارند و با این انتقال، اعتبار خود را از دست نمی‌دهند. به این ترتیب می توان گفت که این عرصه دیگر چندان به کرانستانی که نسیب طالب می‌گفت شبیه نیست یا حداقل کرانستان از میان سرویس‌های مختلف، به جنگی احتمالا شدیدتر، میان پروتکل‌های مختلف برای زنده ماندن تبدیل می‌شود. (همانطور که بیت‌کوین و اتریوم و TON برای زنده ماندن می‌جنگند.) البته این تغییر زمین بازی کرانستان از شرکت‌ها به پروتکل‌ها چندان بی‌سابقه هم نبوده و قبل از این، جنگ میان حکومت‌ها، ادیان و قبیله‌ها هم نمونه‌ای کرانستان اما ملایم‌تر بوده است که با ایجاد کرانستان‌های جدیدتر، آرام‌تر شده‌اند یا حداقل اهمیت خود را از دست داده‌اند.

همانطور که انتظار دارید قرار نیست از پست‌های من چیز خاصی در بیاد. پس Skip as you wish.

پارسال بهمن ماه بود که به شدت احساس بی ثمر بودن بهم دست داده بود و نمی‌دونستم که باید چیکار کنم. طول روزم پر بود اما نتیجه‌ای نداشت. دنبال یه گزینه آلترناتیو بودم. همون موقع‌ها بود که تصمیم گرفتم کتاب خوندن رو به صورت جدی‌تر از همیشه دنبال کنم. دیروز توی اکانت گودریدزم می‌گشتم که دیدم از هدف‌گذاری‌ای که در تعداد کتاب‌ها برای این سال میلادی داشتم هم گذر کردم. یعنی انتظار داشتم ۲۴ تا بخونم، ولی الان ۲۸ امی رو تموم کردم. ضمنا کل کتاب‌هایی که تا الان خوندم ۵۳ جلد بوده که یعنی نصف بیشترشون رو در همین امسال خوندم.

این جمله هم شرمنده‌کننده‌ست (از این که قبلا خیلی کم می‌خوندم) و هم خوشحال‌کننده (که رشد خوبی داشتم). ولی به هر حال قرار نیست اینجا بیام از خودم همش خوب بگم یا اصلا از کسی خجالت بکشم که اینطور بودم. بلاخره هرچی بوده گذشته و اون ایمان شخص دیگری بوده که در آن زمان می‌زیسته. همانطور که ایمانِ فردا هم شخص دیگر خواهد بود. این کتاب خوندن رو واقعا دوست دارم. البته از وقتی که رفتم سر کار یکم سختتر شده شرایط. معمولا صبح‌ها توی ماشین مطالعه می‌کنم و گاهی شب‌ها قبل خواب. ماشاالله ترافیک تهران هم جوری هست که بشه روی این مدت زمان حساب ویژه‌ای باز کرد.

البته نمی‌دونم چرا در همین مدت که کتاب خوندن رو بیشتر انجام میدادم، میزان متمم خوندنم به شدت افت کرد. قبلا از روی عادت به سایت متمم سر می‌زدم و یکی دو تا مطلب می‌خوندم اما الان شاید ماهی دوبار به متمم سر بزنم. شاید هم چون مطالب متمم برای من در عمل چندان کاربرد نداره. البته قبل از این هم، قسمت‌هایی از مطالعاتم در متمم چندان کاربردی نبود اما باعث نمی‌شد ناامید بشم. فکر می‌کنم وقتی مطالبی که از سری «توسعه فردی» می‌خوندم کم شد، این حس در من شدت گرفت. و البته خوندن کتاب‌های کاربردی، استاندارد جدیدی برام تعیین کرد. ضمنا وقتی دیدم که کارهای مدیریتی برام جذابیت چندانی نداره، باز هم از متمم دورتر شدم.

ولی به هر حال اونقدر متمم رو دوست دارم نمی‌تونم بهش سر نزنم و گاهی دلم براش تنگ میشه میرم ببینم چه تغییراتی کرده تا حداقل با امکانات جدیدش آشنا بشم و اگه یک روزی دوباره خواستم برگردم بهش، مثل اصحاب کحف برخورد نکنم.

این بود انشای من

در ادامه مسخره‌بازی‌هایی که اخیرا با ابزارهای هوش مصنوعی دارم، به بخش تحلیل متن رسیدم. الان دارم با مدل Word2Vector کار می‌کنم. این مدل کارش اینه که تعداد زیادی متن رو می‌خونه، و صرفا از روی محیطی که اون کلمه درش قرار داره، معنای اون رو پیش‌بینی کنه. (با خود کلمه و حروفش کاری نداره.) البته دقیقا نمی‌تونه بگه این کلمه چه معنی‌ای داره. اما میتونه کلمات دیگه‌ای که در یک فضای معنایی مشابه اون قرار دارند رو تشخیص بده. مثلا کلمات بد و خوب، با این که متضاد هم هستن، در یک فضای معنایی قرار می‌گیرن، چون میشه به جای همدیگه استفاده کنیم. (هرچند معنی کاملا عوض میشه، اما جمله بی‌معنی نمیشه) حالا که سیستم به این شناخت از کلمات رسید می‌شه این درک حاصله رو روی تصویر هم نشون داد، جوری که کلماتِ با فضای معنایی مشابه، به همدیگه نزدیک‌تر باشن.

از اونجایی که این سیستم لازم داره حجم زیادی از متن رو به عنوان خوراک دریافت کنه، با خودم گفتم چه جایی بهتر از وبلاگ محمدرضا شعبانعلی؟ در نتیجه یک خزنده (Crawler) نوشتم که متن تمامی پست‌ها و کامنت‌های اونجا رو ذخیره کنه. (مدل ساده‌ی شده‌ی کاری که گوگل می‌کنه.) حاصل نهایی کار شد این عکسی که می‌بینید. چند قسمت خیلی جالب برای من داشت. مثلا سیستم تونسته  ضمیرها رو تشخصی بده و کنار هم قرارشون بده. (پایین سمت راست) یا تمامی افعال هم‌خانواده کنار همن. یا کلمات «هرگز» و «اصلا» تقریبا روی هم قرار دارن. همچنین «تنها» و «فقط». و…

برای شلوغ نشدن عکس، فقط ۵۰۰ تا از کلمات رو توی عکس نشون دادم. برای دیدن در اندازه‌ی بزرگ‌تر، روی عکس کلیک کنید.

پی‌نوشت۱: کلمه‌ی «شعبانعلی» دقیقا کنار «عزیز» و «جان» نشسته. چقدر هم که درسته 🙂

پی‌نوشت: محمدرضای عزیز. در حین خزیدن در وبلاگت، به این نتیجه رسیدم که ظاهرا پست لحظه نگار خودت مشکل داره. حداقل برای من که اصلا نشون داده نمیشه. نمی‌دونم مشکل از منه یا نه. خواستی یه بررسی بکن.

اول از همه باید به غیر حرفه‌ای بودن خودم اعتراف کنم. از بس ذوق زده شده بودم بعد همایش که عکس‌های دسته جمعی رو بدون اینکه نگاه کنم همینطوری بین دوستای متممی پخش کردم. بعدا که نگاهشون کردم گفتم ای دل غافل عجب عکس آبروبری :)) دوربین کج، ترکیب بندی بد،… این شد که نشستم روی همه ادیت‌های اولیه رو پیاده کردم تا حداقل دوستان متممی روشون بشه اونو جایی نشون بدن. ضمنا حجم اون عکس‌هایی که منتشر شده بود حدود یک مگابایت بود. این شد که تصمیم گرفتم یه اعلامیه بدم و بگم که می‌تونید از لینک پایین، همه‌ی عکس‌های دسته جمعی ادیت شده رو با حداکثر کیفیت (بین ۵ تا ۳ مگابایت) دریافت کنید. امیدوارم اگه قراره عکسی از دوربین من تو وبلاگشون بمونه، اینا بمونه تا حداقل چیزی هم از آبروی بنده ایضا :)) (قابل توجه امین کاکاوند که یه نسخه آپلود کرده.)

عکس های دورهمی متمم ۱۳۹۶

ضمنا توی همون لینک تعدادی عکس از دوستان متممی با محمدرضا شعبانعلی هست که طبق قرارمون باید تا آخر امشب بیان دنبالشون. من که شمارشون رو نگرفتم ولی امیدوارم اونا اسم منو فراموش نکرده باشن. حداقل «مریم میم» عزیز رو که یادمه. 😉

یکی از عکسایی که خودم دوستش داشتم رو اینجا می‌ذارم. اگه می‌خواید می‌تونید بقیه رو توی همون لینکی که بالا گذاشتم ببینید.

یه لینک پیدا کردم در مورد سرنوشت اعتماد کردن در جامعه. اونقدر جالبه که دلم نمی‌خواد همینطوری لینک بدم بهش. هروقت تونستم توضیحی در خور شأنش بنویسم بهتون معرفی می‌کنمش.

یه متد جالبی توی هوش مصنوعی هست که من خیلی بهش علاقه دارم، به نام الگوریتم ژنتیک. وقتی استفاده میشه که ما میتونیم تطابق هر جواب با مسئله رو حساب کنیم، اما روش رسیدن به جواب رو نمیدونیم. مثلا می‌خوایم یه شبکه عصبی بنویسیم که بره خودش سوپرماریو (قارچ‌خور) بازی کنه؛ از روی امتیاز یا تموم کردن بازی، راحت میشه فهمید کی بهتر بازی کرده اما سخته که خط به خط برنامه نویسی کنیم که یه سیستم بتونه خودش سوپرماریو بازی کنه. این موقع ریش و قیچی رو میسپریم دست هوش مصنوعی.

توی الگوریتم ژنتیک، یه محیط داریم و تعداد زیادی گونه. هر گونه یک جواب محتمل هست برای سوالِ این محیط. یعنی صدتا شبکه عصبیِ شانسی ساختیم و می‌خوایم ببینیم کدوم یکی از اینا می‌تونه بازیِ سوپرماریو رو تموم کنه. قاعدتا وقتی شانسی شبکه عصبی میسازیم، همشون توی بازی گند می‌زنن. اما بلاخره یکی کمتر و یکی بیشتر. مثل هدف‌های دوران کودکی که خیلی آبروبر هستن. خوب حالا می‌زاریم همه شبکه عصبی‌ها یه دور بازی کنن ببینیم چند مرده حلاجن و چند امتیاز میتونن کسب کنن. یا آرزوهای کودکیمون رو یکی یکی امتحان میکنیم ببینیم چقدر ممکنه و یا اگر ممکنه چقدر بهمون حال میده. خلاصه الان باید همه رو رده بندی کنیم. حالا کارِ این نسل تموم شده و باید نسل جدید تولید بشه. میایم شبکه عصبی‌های مختلف رو با هم شانسی قاطی می‌کنیم، یا یه کوچولو شانسی تغییرشون میدیم. البته اینم باید در نظر بگیریم که احتمالِ ترکیب شدنِ شبکه‌هایی که بهتر کار کردن باید بیشتر باشه. و اونایی که در مرحله ی قبلی خیلی ضعیف بودند باید حذف بشن. واسه آرزوها و هدف‌ها هم همین صادقه. یعنی اونایی که خیلی پرت بودن رو دور میریزیم و اونایی که خوب بودن رو با هم قاطی میکنیم یه چیز جدید بدست بیاد. حالا محاسبات نسل جدید رو دوباره انجام میدیم. یعنی میبینیم هر شبکه یا هدف چقدر به درد می‌خوره و اونا رو رتبه بندی میکنیم و دوباره با هم قاطیشون میکنیم. هربار که این پروسه رو تکرار می‌کنیم به جواب بهتری می‌رسیم. پس قاعدتا باید بعد از چند [صد] نسل جواب‌های بسیار معناداری داشته باشیم.

جالبه که وقتی داریم اینجوری مسئله رو حل میکنیم، ممکنه مسئله اصلا جوابِ یکتا نداشته باشه اما توی هر نسل به جواب بهتری می‌رسیم. زندگی هم همینه. هر دفعه به جواب بهتری میرسیم اما هیچوقت یه جواب نهایی برای اینکه چه هدفی داشته باشیم یا اینکه چطوری زندگی کنیم نخواهیم داشت.

یه چیز جالبتر اینکه این شبکه‌ها به صورت ثابت پیشرفت نمیکنن. یعنی گاهی چند نسل می‌گذره اما هیچ پیشرفتی حاصل نمیشه و به نظر میرسه که دیگه به آخرش رسیدی و دیگه بیشتر نمیتونی پیش بری. (خط آبی در تصویر زیر) حتما این حس رو توی زندگی هم تجربه کردین. اما دقیقا همین موقع یهو یه اتفاق باعث میشه که شبکه یه جهش حسابی داشته باشه و دوباره این روند ادامه پیدا کنه. خیلی شبیه زندگی واقعیه نه؟

این متن از این نوشته‌ی امین آرامش عزیز الهام گرفته. برایش آرزوی گونه‌های مناسب، محاسبات قوی و جهش‌های سریع دارم. 🙂

راستی: منم پنج شنبه D-14 هستم :))